TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARINDA YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

Temelli U. E. , Gültek A. S. , Küçükosmanoğlu M. A.

YANGIN VE PATLAMANIN ADLİ BİLİMLER YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ, PROF. DR. FARUK AŞÇIOĞLU,DR. ÖĞRETİM ÜYESİ SELDA MERCAN, Editör, Nobel Yayınevi, İstanbul, ss.135-143, 2020

  • Basım Tarihi: 2020
  • Yayınevi: Nobel Yayınevi
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Sayfa Sayıları: ss.135-143
  • Editörler: PROF. DR. FARUK AŞÇIOĞLU,DR. ÖĞRETİM ÜYESİ SELDA MERCAN, Editör

Özet

Çalışmamızda yapı olarak yangın riski taşıyan ve insanların kullanımında olan Taşınmaz Kültür Varlıkları için alınması gereken yangın güvenlik önlemleri amaçlanmıştır. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 3. maddesinde; Taşınmaz Kültür Varlıkları tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi ya da tarihi devirlerde sosyal yaşama konu olmuş bilimsel ve kültürel açıdan özgün değer taşıyan yer üstünde, yer altında veya su altındaki bütün taşınmaz varlıklar şeklinde ifade edilmektedir. Türkiye genelindeki korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı sayısı Tablo 1’de verilmiştir. Tablodan da anlaşılacağı üzere ülkemizde toplam 113137 adet taşınmaz kültür varlığı bulunmaktadır. Sivil mimarlık örnekleri olan Taşınmaz Kültür Varlıkları % 63,12 ile en yüksek orana sahiptir.M.Ö. 7. yüzyılda kurulan İstanbul'un, kuzeyde Haliç, doğuda İstanbul Boğazı ve güneyde Marmara Denizi ile çevrili kısmı günümüzde “Tarihi Yarımada” olarak anılmaktadır. Kent, Avrupa ve Asya'yı birbirine bağlayan stratejik konumu nedeniyle tarihi boyunca kentte hüküm süren uygarlıklar için daima çok önemli olmuştur. Bu özellikleri ile kent, Roma, Doğu Roma ve Osmanlı gibi büyük İmparatorluklara başkentlik yapmıştır. Bu görkemli geçmişi ile farklı dinleri, kültürleri, toplulukları ve bunların ürünü olan yapıtları benzersiz bir coğrafyada bir araya getiren İstanbul, 1985 tarihinde UNESCO Dünya Miras Listesi’ne 4 bölge olarak dahil edilmiştir. Bunlar; Hipodrom, Ayasofya, Aya İrini, Küçük Ayasofya Camisi ve Topkapı Sarayı’nı içine alan Sultanahmet Kentsel Arkeolojik Sit Alanı; Süleymaniye Camisi ve çevresini içine alan Süleymaniye Koruma Alanı; Zeyrek Camisi ve çevresini içine alan Zeyrek Koruma Alanı ve İstanbul Kara Surları Koruma Alanı’nı içermektedir [2]. İstanbul ilindeki korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı sayıları Tablo 2’de verilmiştir. Tablodan da anlaşılacağı üzere İstanbul ilinde 32.068 adet taşınmaz kültür varlığı bulunmaktadır. Sivil mimarlık örnekleri olan Taşınmaz Kültür Varlıkları %79,19 ile en yüksek orana sahiptir.

Türkiye genelindeki Taşınmaz Kültür Varlıklarının yaklaşık olarak %28’i İstanbul ilinde bulunmaktadır. Bu nedenle çalışmamız İstanbul ilindeki Taşınmaz Kültür Varlıklarında çıkan yangınlara odaklanmıştır. Ülkemizdeki Taşınmaz Kültür Varlıklarının en önemli tehlikelerinin başında yangınlar gelmektedir. Zamanında konut olarak inşa edilmiş olan Taşınmaz Kültür Varlıklarının gerekli yenileme çalışmaları yapılmadan konut dışında kullanılmaları (ofis, okul, yurt, vb.) yangın çıkma riskini arttırmaktadır. Kullanım şekli değiştirilen Taşınmaz Kültür Varlıklarında alınacak yangın güvenlik sistemlerinin günümüz teknolojisinden faydalanılarak yapıya uygun bir şekilde oluşturulması durumunda yangın çıkma riski önemli oranda azalacaktır.

Ülkemizde Taşınmaz Kültür Varlıklarında çıkan yangınların çoğu kamu binaları ve sahipsiz binalarda meydana gelmektedir. Kamu binalarında insan yoğunluğunun çok olması, yangına karşı alınması gereken önlemlerin (yetersiz uzman personel, bakım ve onarım maliyetlerine yeterli ölçüde bütçe ayrılamaması, vb.) yeterli ölçüde alınamaması yangın riskini arttırmaktadır. Sahipsiz binalarda ise kontrol edilebilme imkânlarının kısıtlı olması, yapıların sahipsiz olması, sokakta yaşamını sürdüren insanların eylemlerine maruz kalması ve kundaklama sonucu yangınlar meydana gelmektedir.